برای تامین گاز دی اکسید کربن در گلخانه روش های متعددی وجود دارد  که در این مقاله سعی کردیم  به تمامی آنها اشاره کنیم.

دلیل اهمیت کربن دی اکسید برای گیاهان

قبل از هر چیزی باید بدانیم که گیاهان برای رشد خود به عوامل زیادی از جمله نور، کود مناسب، تغدیه، خاک، دی اکسید کربن (co2)، دما، رطوبت، آبیاری، کنترل آفت و کنترل علف هرزنیاز دارند و اگر این عوامل به طور مناسب رعایت نشوند گیاه رشد خوبی از خود نشان نمی دهد و حتی ممکن است دچار بیماری شود پس گلخانه ها باید تمامی این شرایط را برای رشد و فتوسنتز گیاهان آماده کنند.

نحوه تامین دی اکسید کربن طبیعی در گلخانه

مقدار دی اکسید کربن موجود درهوا 0.03 درصد و یا حدود 300 ppm می باشد. گلخانه ها برای رشد سریع تر گیاهان به این گاز با غلظت بیشتری نیازمند هستند. به همین دلیل به روش های تامین مصنوعی co2 روی می آورند. در تولید co2 مصنوعی  باید حواسشان باشد که درز های گلخانه را یپوشانند تا  دی اکسید کربن داخل گلخانه با خارج از آن ترکیب نشود. اگر این اتفاق رخ دهد غلظت دی اکسید کربن داخل گلخانه رقیق می شود و به رشد گیاه کمکی نمیکند.

زمان تزریق co2 به گیاهان در گلخانه

. تزریق کربن دی اکسید از زمان طلوع آفتاب تا یک ساعت قبل ازغروب آفتاب صورت می گیرد. البته زمان تزریق به عواملی مانند عرض جغرافیایی گلخانه و موقعیت آن و شرایط فصلی نیز بستگی دارد و معمولا در پاییز و زمستان صورت می گیرد. در زمان شروع تزریق تا پایان آن باید کلیه ی دستگاه های هواساز و خنک کننده و تهویه خامووش باشند و دریچه تهویه باید کمتر از 5cm باز باشد.برای رساندن غلظت کربن دی اکسید به 1000ppm باید درب گلخانه حتما بسته باشد.

البته باید به این نکته توجه داشت که دی اکسید کربن باید به اندازه تولید شود زیرا کم بودن دی اکسید کربن باعث کاهش بازدهی و رشد گیاه می شود و افزایش بیش از حد آن نیز باعث صدمه جدی به گیاهان می شود و در زمان وقوع این اتفاق، بهتر است که چند روز گاز دی اکسید کربن را قطع کنیم تا گیاه به حالت قبلی خود برگردد.

علاوه برآن افزودن این گاز باید زمانی صورت بگیرد که تاثیر داشته باشد. معمولا بهترین زمان در ظول روز های آفتابی است و وقتی شدت نور زیر 2000 لوکس باشد (مانند روزهای ابری یا در طول شب) اضافه کردن دی اکسید کربن فایده ای برای گیاه ندارد.

روش های تامین دی اکسید کربن در گلخانه

برای افزایش دی اکسید کربن از راه مصنوعی از راه های گوناگونی استفاده میکنیم. به عنوان مثال استفاده از:

• عملیات تهویه
• مشعل آویزان
• گرم کن کربن دی اکسید ساز
• کربن دی اکسیدساز نفتی
• روش گرم
• روش سرد
• روش های طبیعی (از جمله یخ خشک، تجزیه مواد آلی و …)

عملیات تهویه

برای استفاده از سیستم تهویه هوا در گلخانه باید به نکاتی توجه کرد. اول از همه اینکه باید دقت کنید غلظت co2  در داخل گلخانه بیشتر از غلظتش درخارج از آن نباشد. زیرا اگر شرایط این گونه باشد و از تهویه استفاده بکنید، با ورود دی اکسی کربن از خارج گلخانه به داخل آن، غلظت گاز موجود در گلخانه کمتر شده و حالت رقیق پیدا می کند.

اما در برخی شرایط مثل زمستان ها که تمامی منافذ گلخانه را بستند باید از تهویه استفاده شود تا غلظت گاز کم شود وگرنه در رشد گیاهان اختلال ایجاد می کند. اما در کل در شرایطی که به co2 زیادی نیازمندیم روش تهویه گزینه مناسبی برای ما نمی باشد.

مشعل آویزان

این مشعل ها را در فصل های مشخصی از سال، از سقف گلخانه آویزان می کنند و این آویزها از طریق پروپان یا گاز طبیعی، کربن دی اکسید تولید می کنند. این مشعل ها گاز دی اکسید کربن لازم را برای 600 متر مربع تامین می کند و co2  تامین شده توسط آنها فاقد بوی نامطبوع  می باشد.

گرم کن کربن دی اکسید ساز

اگر برای گلخانه ای با مساحت 2000 مترمربع به دنبال سیستمی مناسب برای تولید co2 باشیم بهترین گزینه این سیستم است. گرم کن های co2  ساز همان کوره های صنعتی تولید هوای گرم هستند و برای تولید هوای گرم مورد نیاز از روش اشتعال و سایر دستگاه های گلخانه ای برای احنراق این ژنراتور می توان استفاده کرد.

کربن دی اکسیدساز نفتی

کربن دی اکسید ساز نفتی نوعی کوره مستقیم است که از نفتی خاص برای سوزاندن استفاده میکند و آن نفت را به اکسید کربن تبدیل می کند و طی یک احتراق دوباره اکسید های تولید شده را به co2 تبدیل می کند.

روش سرد تامین دی اکسید کربن در گلخانه

از روش های پر هزینه تامین دی اکسید کربن برای گلخانه، روش سرد است. که آن را با عنوان کپسول گاز دی اکسید کربن نیز می شناسیم. در این روش co2  مایع را با استفاده از دستگاه های مولد تبخیر کرده و سپس آن را به گلخانه تزریق می کنیم.

این روش مزیت هایی نسبت به روش گرم دارد. به عنوان مثال :

1. به گیاهان آسیب وارد نمی شود
2. رطوبت و حرارتی تولید نمی شود
3. محصول تولید شده خالص تر است
4. کنترل شدن بهتر غلظت گاز

روش گرم تزریق گاز دی اکسید کربن در گلخانه

یکی از راه های مهم و رایج برای تامین کربن در اکسید در گلخانه ها، سوزاندن نفت و یا گاز های طبیعی مانند پروپان و بوتان است که این کار را با استفاده از دستگاه های مولد و ژتراتورهای مخصوص co2  می سوزانند.

در استفاده از این روش باید به این نکته توجه داشت که مواد باید خالص و عاری از دی اکسید گوگرد باشند و یا نهایتا دارای مقدار بسیار کمی از گوگرد باشند. برای رعایت این موضوع باید بدانید که موادی مثل زغال سنگ و نفت ناخالص  بسیار ناخالصی دارند و برای سوزاندن مناسب نیستن و به جای آن می توانید از پروپان و گاز طبیعی که آلودگی کمتری دارند استفاده کنید.

این روش علاوه بر ایجاد ناخالصی و تولید گوگرد، مضرات دیگری نیز دارد. همانطور که می دانید در عملیات سوختن، علاوه بر دی اکسید کربن، گرما و رطوبت نیز تولید می شود و هوای گلخانه گرم و مرطوب می شود. گرما و رطوبت زیاد باعث ایجاد بیماری در گیاهان می شود و از طرفی سوختن ناقص نیز به ضرر گیاهان است و به آنان صدمه وارد می کند.

روش های طبیعی تامین دی اکسید کربن در گلخانه

برخی از افراد  از سیلندر ها و یا از کپسول های حاوی گاز کربنیک خالص استفاده می کنند. به این صورت که شیر گاز را در طول روز ( در شب دی اکسید کربن استفاده نمی شود) به طور مختصری باز می گدارند تا گاز کربن دی اکسید به مقدار کمی وارد گلخانه شود.

روشی دیگر که در گلخانه های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد یخ خشک است. دز این روش یخی خشک را درفضای گلخانه و در مجاورت هوا قرار می دهیم و یخ به صورت ظبیعی از خود  گاز کربن دی اکسید آزاد میکند. البته این روش دو عیب بزرگ دارد یک آن که هزینه زیادی را در بر می گیرد و دو اینکه میزان غلطت کربن در اکسید در آن قابل کنترل نمی باشد.

علاوه بر روش های گفته شده گاهی برای تامین گازco2  از کاه مرطوب و غنی شده با کود حیوانی که تجزیه ی آنها باعث ایجاد گار کربن دی اکسید می شود استفاده می کنند. البته در این روش نیز مانند روش یخ خشک، غلظت دی اکسید کربن تولید شده قابل تنظیم نمی باشد.

سوالات متداول روش های تامین دی اکسید کربن در گلخانه

بهترین راه برای تولید دی اکسید کربن چیست؟
معمولاً از ترکیب کلر با مونوکسید کربن ساخته شده از سوزاندن زغال سنگ تولید می شود.